Giao dịch liên kết không còn là nội dung quá mới mẻ tuy nhiên vẫn còn rất nhiều chủ doanh nghiệp và kế toán chưa hiểu rõ giao dịch liên kết là gì? Có ảnh hưởng như thế nào tới doanh nghiệp? Xin mời các anh chị hãy cùng Safebooks đi tìm hiểu về vấn đề này qua bài viết sau đây.
Định nghĩa giao dịch liên kết
Theo khoản 22 điều 3 Luật Quản lý thuế 2019, giao dịch liên kết là giao dịch giữa các bên có quan hệ liên kết.
Các bên có quan hệ liên kết là các bên tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào việc điều hành, kiểm soát, góp vốn vào doanh nghiệp; các bên cùng chịu sự điều hành, kiểm soát trực tiếp hoặc gián tiếp bởi một tổ chức hoặc cá nhân; các bên cùng có một tổ chức hoặc cá nhân tham gia góp vốn; các doanh nghiệp được điều hành, kiểm soát bởi các cá nhân có mối quan hệ mật thiết trong cùng một gia đình.
Các bên có quan hệ liên kết
Các bên liên kết được quy định cụ thể như sau:
- Một doanh nghiệp nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp kia;
- Cả hai doanh nghiệp đều có ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu do một bên thứ ba nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp;
- Một doanh nghiệp là cổ đông lớn nhất về vốn góp của chủ sở hữu và nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp ít nhất 10% tổng số cổ phần của doanh nghiệp kia;
- Một doanh nghiệp bảo lãnh hoặc cho một doanh nghiệp khác vay vốn dưới bất kỳ hình thức nào (bao gồm cả các khoản vay từ bên thứ ba được đảm bảo từ nguồn tài chính của bên liên kết và các giao dịch tài chính có bản chất tương tự) với điều kiện khoản vốn vay ít nhất bằng 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp đi vay và chiếm trên 50% tổng giá trị các khoản nợ trung và dài hạn của doanh nghiệp đi vay;
- Một doanh nghiệp chỉ định thành viên ban lãnh đạo điều hành hoặc nắm quyền kiểm soát của một doanh nghiệp khác với điều kiện số lượng các thành viên được doanh nghiệp thứ nhất chỉ định chiếm trên 50% tổng số thành viên ban lãnh đạo điều hành hoặc nắm quyền kiểm soát của doanh nghiệp thứ hai; hoặc một thành viên được doanh nghiệp thứ nhất chỉ định có quyền quyết định các chính sách tài chính hoặc hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thứ hai;
- Hai doanh nghiệp cùng có trên 50% thành viên ban lãnh đạo hoặc cùng có một thành viên ban lãnh đạo có quyền quyết định các chính sách tài chính hoặc hoạt động kinh doanh được chỉ định bởi một bên thứ ba;
- Hai doanh nghiệp được điều hành hoặc chịu sự kiểm soát về nhân sự, tài chính và hoạt động kinh doanh bởi các cá nhân thuộc một trong các mối quan hệ vợ, chồng; cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha dượng, mẹ kế, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng; con đẻ, con nuôi, con riêng của vợ hoặc chồng, con dâu, con rể; anh, chị, em cùng cha mẹ, anh, chị em cùng cha khác mẹ, anh, chị, em cùng mẹ khác cha, anh rể, em rể, chị dâu, em dâu của người cùng cha mẹ hoặc cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha; ông bà nội, ông bà ngoại; cháu nội, cháu ngoại; cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột;
- Hai cơ sở kinh doanh có mối quan hệ trụ sở chính và cơ sở thường trú hoặc cùng là cơ sở thường trú của tổ chức, cá nhân nước ngoài;
- Các doanh nghiệp chịu sự kiểm soát của một cá nhân thông qua vốn góp của cá nhân này vào doanh nghiệp đó hoặc trực tiếp tham gia điều hành doanh nghiệp;
- Các trường hợp khác trong đó doanh nghiệp chịu sự điều hành, kiểm soát, quyết định trên thực tế đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp kia;
- Doanh nghiệp có phát sinh các giao dịch nhượng, nhận chuyển nhượng vốn góp ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế; vay, cho vay ít nhất 10% vốn góp của chủ sở hữu tại thời điểm phát sinh giao dịch trong kỳ tính thuế với cá nhân điều hành, kiểm soát doanh nghiệp hoặc với cá nhân thuộc trong một các mối quan hệ theo quy định tại điểm g khoản này.
Nguyên tắc áp dụng trong giao dịch liên kết
- Người nộp thuế có giao dịch liên kết phải loại trừ các yếu tố làm giảm nghĩa vụ thuế do quan hệ liên kết chi phối, tác động để kê khai, xác định nghĩa vụ thuế đối với các giao dịch liên kết tương đương với các giao dịch độc lập có cùng điều kiện.
- Cơ quan thuế quản lý, kiểm tra, thanh tra đối với giá giao dịch liên kết của người nộp thuế theo nguyên tắc giao dịch độc lập và bản chất hoạt động, giao dịch quyết định nghĩa vụ thuế tương ứng với giá trị tạo ra từ bản chất giao dịch, hoạt động sản xuất, kinh doanh của người nộp thuế, không công nhận các giao dịch liên kết không theo nguyên tắc giao dịch độc lập làm giảm nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp với ngân sách nhà nước và thực hiện điều chỉnh giá giao dịch liên kết đó để xác định đúng nghĩa vụ thuế quy định của Nghị định này.
Chế tài xử phạt nếu không kê khai giao dịch liên kết
Theo Khoản 4 Điều 13 Nghị định 125/2020/NĐ-CP doanh nghiệp có giao dịch liên kết nhưng không nộp các phụ lục theo quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết kèm theo hồ sơ quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp bị phạt tiền từ 8.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng.
Lưu ý khi thanh kiểm tra thuế về giao dịch liên kết
Xác định và kê khai đúng đủ các giao dịch liên kết
Doanh nghiệp cần phải xác định đúng các giao dịch liên kết phát sinh và kê khai đầy đủ vào Phụ lục I, Phụ lục II, Phụ lục III ban hành kèm theo Nghị định 132 và nộp cùng tờ khai quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp không kê khai giao dịch liên kết sẽ bị áp chế tài xử phạt.
Tuy nhiên có một số trường hợp doanh nghiệp được miễn kê khai xác định giá giao dịch liên kết, hoặc phải kê khai nhưng được miễn lập hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết.
Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ chứng minh các giao dịch liên kết đã kê khai
Khi cơ quan thuế kiểm tra các giao dịch liên kết của doanh nghiệp, có thể sẽ yêu cầu cung cấp thông tin về các bên liên kết và sơ đồ mô tả mối quan hệ của các bên liên kết, các giao dịch liên kết và chính sách giá của các giao dịch liên kết; các hợp đồng, biên bản nghiệm thu thanh lý và thỏa thuận giao dịch liên kết cũng như các thông tin khác liên quan đến hợp đồng này.
Bên cạnh đó, cơ quan thuế cũng yêu cầu cung cấp tài liệu bao gồm: Sơ đồ tổ chức chi tiết, chức năng hoạt động của doanh nghiệp, sơ đồ mô tả quy trình sản xuất kinh doanh và sự tham gia của các bên độc lập và các bên liên kết vào từng khâu của quy trình sản xuất kinh doanh; bảng kê chi tiết sản phẩm, hàng hóa mua vào, bán ra với các bên độc lập và các bên liên kết.
Tùy vào từng doanh nghiệp mà cơ quan thuế có thể yêu cầu các tài liệu cụ thể để giải trình các giao dịch liên kết. Vì vậy, doanh nghiệp cần lưu ý chuẩn bị đầy đủ các hồ sơ trên chậm nhất là trước khi thanh tra thuế để có thể kịp thời cung cấp khi được yêu cầu.
Xác định chi phí lãi vay được tính vào chi phí được trừ khi có giao dịch liên kết
Các doanh nghiệp có giao dịch liên kết chỉ được tính chi phí lãi vay không vượt quá 30% lợi nhuận thuần, nếu vượt quá thì phải chuyển sang kỳ sau. Vì thế, khi khai thuế doanh nghiệp phải kê khai tỷ lệ chi phí lãi vay trong kỳ tính thuế theo Phụ lục I ban hành kèm theo Nghị định 132
“Theo Khoản 3 Điều 16 Nghị định số 132/2020/NĐ-CP quy định:
Tổng chi phí lãi vay sau khi trừ lãi tiền gửi và lãi cho vay phát sinh trong kỳ của người nộp thuế được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp không vượt quá 30% của tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh trong kỳ cộng chi phí lãi vay sau khi trừ lãi tiền gửi và lãi cho vay phát sinh trong kỳ cộng chi phí khấu hao phát sinh trong kỳ của người nộp thuế;
Phần chi phí lãi vay không được trừ theo quy định tại điểm a khoản này được chuyển sang kỳ tính thuế tiếp theo khi xác định tổng chi phí lãi vay được trừ trong trường hợp tổng chi phí lãi vay phát sinh được trừ của kỳ tính thuế tiếp theo thấp hơn mức quy định tại điểm a khoản này. Thời gian chuyển chi phí lãi vay tính liên tục không quá 05 năm kể từ năm tiếp sau năm phát sinh chi phí lãi vay không được trừ;”
Công thức tính chi phí lãi vay được trừ như sau:
Tổng chi phí lãi tiền vay được trừ = 30% * (Tổng lợi nhuận thuần + lãi tiền vay – lãi tiền gửi/tiền cho vay + chi phí khấu hao)
Trong đó:
EBITDA (lợi nhuận trước thuế, khấu hao và lãi vay) =Tổng lợi nhuận thuần + lãi tiền vay – lãi tiền gửi/tiền cho vay + chi phí khấu hao)
Như vậy: Tổng chi phí lãi tiền vay được trừ = 30% * EBITDA
Tổng kết
Trên đây là các nội dung cơ bản và tổng quan về giao dịch liên kết. Nhằm giúp anh, chị có cái nhìn rõ hơn về giao dịch liên kết cũng như là ứng dụng vào Doanh nghiệp, Safebooks gửi tặng anh, chị tài liệu”Giao dịch liên kết’ do Safebooks và các chuyên gia trong ngành tổng hợp và biên soạn.
